Πολιτική Επικοινωνία: Λέξεις και πραγματικότητες
του Α.-Ι.Δ. Μεταξά, Καθηγητή Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντή Εργαστηρίου Πολιτικής Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, 2/10/2002
Επειδή τελευταία πολύ μπερδεύουμε τα πράγματα, αλλά και τις λέξεις που τα παριστάνουν, και επειδή πολλοί - κατά κανόνα ανυποψίαστοι ή μορφωτικά αισιόδοξοι -
εκτίθενται αφόρητα, όταν συγχέουν όρους και σημασίες, γι' αυτό αισθάνομαι την ανάγκη κάποιων αποσαφηνίσεων. Ο λόγος για την αμφισημία ή και πολυσημία, αν
θέλετε, του δηλώματος: επικοινωνία και ιδιαίτερα εκείνου της "πολιτικής επικοινωνίας".
Βέβαια δεν υπάρχει εδώ χώρος - αλλά ούτε και υπάρχει λόγος - για εκτενείς θεωρητικές αναλύσεις. Θα περιορισθώ λοιπόν στην προδημοσίευση ενός αποσπάσματος από
ένα ετοιμαζόμενο βιβλίο. Ίσως βοηθήσει στον διαχωρισμό των χρήσεων του όρου.
"Η Πολιτική Επικοινωνία κωδικοποιεί, μετά το 1960 ιδίως, τρία σημαινόμενα:
(α) Έναν υποκλάδο της Πολιτικής Ψυχολογίας (κλάδο με τη σειρά του της Πολιτικής Επιστήμης), που συστηματικά ανιχνεύει, πραγματολογικά καταγράφει και κριτικά
αναλύει κάθε φαινόμενο έκφρασης που συνδέεται με την παραγωγή επιρροών και κατεξουσιάσεων που συν-προσδιορίζουν, δηλαδή μαζί με άλλους παράγοντες, την πολιτική
συμπεριφορά.
(β) Τη συστηματική ταξινόμηση όλων των εφευρημάτων, αλλά και των τεχνικών, εμφανών και αφανών, με τις οποίες σχεδιάζεται και συγκροτείται ένας είτε τακτικός,
είτε στρατηγικός επικοινωνιακός σχεδιασμός στον χώρο της πρακτικής πολιτικής με τελικό στόχο τη διαμόρφωση συμπεριφοράς. Από αξιολογική άποψη τώρα, κάθε φορά
που ο επικοινωνιακός σχεδιασμός δεν αναιρεί ή δεν περιορίζει υπέρμετρα την κριτική πρόσληψη του μηνύματος από τους τρίτους, έχει κυρίως - και μόνο κυρίως -
ενημερωτικό ή πληροφοριακό χαρακτήρα ή, αν προτιμάτε, Πολιτικό (με μεγάλο Π). Κάθε φορά όμως που συμβαίνει το αντίθετο, τότε το παραγόμενο αποτέλεσμα είναι
προσεταιριστικό και εντάσσει τις χρησιμοποιούμενες πρακτικές στην περιοχή της πολιτικής προπαγάνδας ή σε ευπρεπέστερη εκδοχή σε εκείνη της πολιτικής διαφήμισης
όπου η διάκριση μεταξύ του θεμιτού και του αθέμιτου είναι συχνά εξαιρετικά δυσχερής, (και)
(γ) Την εξίσου συστηματική παρακολούθηση της "συνάντησης" των διαφόρων τύπων "επικοινωνιακής σχεδίασης" στον χώρο της πολιτικής με τις εκάστοτε "νέες"
τεχνολογικές υποστηρίξεις. Οι τελευταίες, που όλο και νεότερες (!) και καινοτόμες θα είναι, ήταν πάντα ιδιαίτερα κρίσιμες. Συχνά η εκάστοτε ιδιαιτερότητα της
"τεχνικότητάς" τους ως διαδικασία αναπαραγωγής (και όχι μόνο) της έκφρασης (χειρόγραφη, τυπογραφική, χαρακτική, φωτογραφική, κινηματογραφική, ραδιοφωνική,
τηλεοπτική) προκαλούσε κάθε φορά μία νέα προσοχή. Σήμερα η ψηφιακή μετάδοση και η συνεπόμενη ακρίβεια και ταχύτητα διακίνησης των πληροφοριών ή ο βαθμός
"συμπίεσης" των παρεχόμενων ποσοτήτων ή η καλπάζουσα απομεγέθυνση των επικοινωνιακών συσκευών με ό,τι αυτό συνεπάγεται και, τέλος, η επαπειλούμενη στην
κυριολεξία επικοινωνιακή ραφή ή ένθεση (!) στο σώμα μας "νανο-τηλεπικοινωνιακών" δυνατοτήτων επιδρούν έμμεσα στο ίδιο το ουσιαστικό περιεχόμενο του μηνύματος.
Όταν, για παράδειγμα, το τελευταίο το προσλαμβάνουμε σήμερα με μία εκπλήσσουσα ευκρίνεια, εικονολογική ή ηχητική ή και "συνθετική" και σε ακαριαία σχέση με το
γεγονός που μεταφέρει (δηλαδή σε πραγματικό χρόνο), και οπουδήποτε το επιθυμούμε, εμείς ή άλλοι, αυτό είναι κάτι που τελικά "συσσωματώνεται" στο νόημά του.
Συσσωμάτωση βέβαια που παραμένει κρίσιμη όσο ως νέα τεχνολογία θα διατρέχει το στάδιο κατά το οποίο, ως εφεύρημα, θα εντυπωσιάζει".
Αυτά ως προς εκείνα που συγκροτούν ό,τι αποκαλούμε "επιστήμη" της Πολιτικής Επικοινωνίας. Όλα τα άλλα - και κυρίως η χρήση του επιθέτου "επικοινωνιακός" ή
"επικοινωνιακά" ως επίρρημα ή σε κάθε περίπτωση οτιδήποτε δηλώνει απόπειρα υφαρπαγής της κρίσης μας και κατ' επέκταση και της πολιτικής συμπεριφοράς μας - είναι
νόμιμα στο μέτρο που δεν αποφεύγουμε να φανερώνουμε κάθε φορά το περιεχόμενο της πρόθεσης με την οποία το κάνουμε.
|
